Een domein in de Ribera del Duero wat simpelweg is benoemd na haar twee oprichters: Marta Castrillo en César Maté. In haar architectuur brutalistisch en utilitair; een plek waar het duidelijk is dat men liever de waarde in de natuur zoekt dan in de commercie.

We worden deze dag ontvangen door César zelf en Leon, die zelf ook wijn maakt in Navarra, maar die voor Marta Maté de exportmarkt beheert. Het lijkt wel een thema van onze reis, want we zitten hier in Tubilla del Lago, wat niet bepaald het centrum van de Ribera del Duero is — net als de Sierra de la Demanda in Rioja — hoger dan traditioneel is. Het verhaal blijft hetzelfde, volgens César wordt dit de toekomst van het gebied, want we zitten hier tussen de 800 en 1000 meter boven zeeniveau. Rondom het domein is de rots uitgesneden waardoor je duidelijk de samenstelling van de bodem kan zien – een dunne toplaag met een groot kalkplateau waaronder het waterhoudende klei zich bevindt. César legt aan ons uit dat de wortels van stokken dan door het kalk heen graven op zoek naar naar water, deze wortels absorberen dan ook de mineralen die in het kalk zitten. Dit concept is voor veel van ons niet vreemd, maar het is fascinerend om het zo uitgebeeld te kunnen zien. 

César Maté en de biodynamie

Voordat we wijn kunnen proeven gaan we eerst langs de wijngaarden, we beginnen hoog en groot, in een gaard waar het grootste deel van de druiven wordt doorverkocht. Hier zitten we op 1000 meter en komen de druiven voor Primordium vandaan, de meest klassieke Ribera del Duero die zij maken die ook pas circa tien jaar na de oogst op de markt wordt gebracht. Hier staat alles nog netjes in rijtjes aangeplant, makkelijk te verbouwen met de tractor dus. Het ligt ook nog naast een wijngaard van een ander bedrijf en hierdoor kan je duidelijk het verschil in philosophie gaan zien. César is lange tijd consultant geweest in Ribera del Duero en houdt al heel zijn carrière een betoog voor biodynamische wijnbouw. Een van de redenen dat hij zo graag voor zichzelf wilde beginnen is omdat tot zijn ergernis er nooit naar hem geluisterd werd. Biodynamie draait om gebruiken wat de natuur je geeft om te verbouwen, dus niks toevoegen en biodiversiteit juist toelaten. Je ziet in de wijngaard van César bloemen en andere planten groeien, en dat de gesnoeide bladeren gewoon tussen de stokken op de grond liggen. César vertelt, “Deze bladeren zullen het stikstof verzorgen wat de planten nodig hebben; mijn buren doen dit niet en voegen nitraten toe aan de bodem. “Dit is vreselijk, want de planten nemen maar 20% van de stikstof daaruit op, de rest komt in het grondwater terecht.” Er is een rivier waar wij langsreden in Tubilla del Lago, er stond een bordje met dat het een rivier was, maar eigenlijk zag je daar alleen maar groen; dit is te wijten aan de grote hoeveelheden stikstof die in het water beland. César is hier opgegroeid, en heeft dus door de jaren heen de natuur om hem heen kunnen zien veranderen. César frustratie vinden wij zeer goed te begrijpen, het is ook raar om iets uit de natuur weg te halen zodat je het later weer zelf toe kan voegen. 

De wildernis van El Holgazán

De volgende wijngaard die we bezoeken is waar de wijn Holgazán wordt gemaakt, vertaald betekent dit lokaal de luilak, dit omdat deze wijngaard omringd is door bomen waar de werkers vroeger onder zouden schuilen voor de zon om uitgebreid te lunchen. Deze wijngaard heeft een hele andere bodem, veel stevig klei met grote kiezelstenen. De stokken hebben veel meer bladeren die druiven verschuilen voor de sterke zon. Léon roept, “Deze wijngaard vind ik altijd zo gaaf, het is echt een wildernis!” 

Oude stokken pre-phylloxera

Hierna mogen we doorrijden naar nog wat andere wijngaarden, maar hebben we ze dan allemaal bezocht? Bij lange na niet. César vertelt ons dat zij van 15 hectare wijngaarden wijn maken en dat die oppervlakte over wel 100 wijngaarden is verspreid. Dit is wat hem zo uniek maakt, hij is bezig om allemaal oude percelen op te knappen en naar zijn biodynamische filosofie te herstellen. Elke wijngaard heeft een bordje met het logo van Marta Maté, anders zouden de plukkers nooit kunnen weten welke percelen het nou allemaal zijn. De stokken die we nu gaan zien zijn het meest indrukwekkend, namelijk de oudste stokken die César bezit, hiertussen zijn de oude stokken 160 jaar pre-phylloxera! Dit kan omdat de bodem hier zanderig is en de phylloxera zich niet hierdoor kan bewegen. Een deel van de oude percelen gaat in de Viñas del Lago, maar de oudste gaan naar de Marta Maté. Als laatste is hier ook nog een wijngaard genaamd “Los Perijiles”, waar César een aparte botteling van maakt voor zijn meest exclusieve wijn. Wat maakt deze wijngaard zo bijzonder? Is het de ligging, de bodem, hoe oud stokken zijn? Nee, hierin is deze wijngaard niet persé beter dan de rest, wat het anders maakt is dat het de eerste wijngaard is die César kocht, en dus ook de wijngaard waar hij nu het langste bezig is met de conversie naar biodynamie. Met die informatie kan je alleen versteld staan met het idee wat de toekomst brengt voor dit project. 

Zo min mogelijk staal in de Ribera del Duero

Terug in het wijnhuis krijgen we ook nog even een tour van het vinificatieproces. Alles oogt spartaans, maar César houdt ook wel van zijn speeltjes. Zijn cement tanks zijn van hetzelfde merk als wat Romanée-Conti en Cheval Blanc gebruiken en voor zijn houten vaten koopt hij een van de mooiste tonnieres van de Bourgogne. Hij wil zijn wijn zo min mogelijk in een stalen vat hebben, want het is belangrijk dat de wijn altijd aan het ademen is. 

En dan het proeven!

De wijnen proeven we, stuk voor stuk zijn ze geweldig. Holgazán is knapperig, paars, en energiek, doet een beetje aan Dolcetto denken. Viñas del Lago, een slanker en meer minerale stijl, met ook de witte Albillo in de blend. Marta Maté, een grote wijn die in zijn balans de absolute uitblinker is. Premordium is edel en indrukwekkend, de klassieke Ribera del Duero die pas 10 jaar na de oogst wordt vrijgegeven voor verkoop. Als kroonjuweel “Los Perijiles”, een enkele wijngaard met oude stokken die zeer elegant wordt gevinifieerd met Bourgogne stijl extractie, een klein beetje hele trossen en een jaar op nieuw hout. Wat het meest bijzonder is aan deze wijngaard is simpelweg dat hij het langst in het bezit is van César, wat betekent dat het de gezondste bodem heeft door de conversie naar biodynamie. Een geweldige voorspelling voor de toekomst van het huis.